Finansowy mentor radzi!

Dziedziczenie ustawowe – gdy nie ma testamentu

13 lutego 2017

Problem dziedziczenia w przypadku braku jasnego testamentu nurtuje wielu ludzi. Warto jednak wiedzieć, że takie sytuacje zostały uwzględnione w polskich przepisach. Odpowiednia wiedza na ich temat może być niezwykle pomocna w niektórych sytuacjach, dobrze zatem jest zapoznać się z całą tą kwestią nieco bliżej.

O dziedziczeniu ustawowym mówimy w przypadku, gdy osoba zmarła nie pozostawiła po sobie testamentu. Termin ten pojawia się także w kilku innych sytuacjach – na przykład, jeśli testament określa jasno osoby które mają odziedziczyć majątek, ale żaden z wymienionych spadkobierców nie chce go przejąć. Jednym z głównych założeń dziedziczenia ustawowego jest to, że spadkodawca zna prawne zasady dziedziczenia w Polsce, ale świadomie z nich nie korzysta. Jeśli osoba taka miałaby życzenie, aby po jej śmierci majątek został wykorzystany w konkretny sposób, to sporządziłaby w tym celu stosowne oświadczenie.

krąg spadkobierców ustawowych

Krąg spadkobierców ustawowych

Zgodnie z zasadami dziedziczenia, majątek spadkodawcy powinien w miarę możliwości pozostać w gronie jego rodziny. Związki rodzinne stanowią tu podstawę; decydują one nie tylko o dziedziczeniu, ale także o obowiązku opieki nad osobami starszymi czy chorymi. Nie oznacza to jednak, że krąg potencjalnych spadkobierców ma być ograniczony jedynie do najbliższych. Prawo ustalone w roku 2009 daje pod tym względem sporą dowolność, bowiem spadkodawca może obecnie zapisać swój majątek na przykład na rzecz Skarbu Państwa lub dowolnej instytucji.

Kolejność dziedziczenia ustawowego

Obowiązujące przepisy wyróżniają kilka grup spadkobierców. Jeżeli w pierwszej grupie nie można znaleźć osoby spełniającej dane warunki, automatycznie zaczyna się szukać w kolejnej.

Dziedziczenie ustawowe – pierwszy krąg spadkobierców

Do pierwszej grupy należą najbliżsi spadkodawcy – jego dzieci oraz małżonek. Dzieciom przysługuje prawo do dziedziczenia nawet w przypadku, gdy nie pochodzą one ze związku małżeńskiego. Ważne jest, czy ojcostwo zostało ustalone prawnie; w grę wchodzą także dzieci przysposobione. Jeśli najbliżsi potomkowie spadkodawcy nie żyją w momencie rozdzielania majątku, dziedziczenie przechodzi na ich dzieci. Dzieje się tak również w sytuacji, gdy dziecko spadkodawcy odrzuci spadek lub zostanie uznane za osobę niegodną jego otrzymania.

Dzieci mają prawo do dziedziczenia nawet w przypadku, gdy w momencie śmierci spadkodawcy jeszcze się nie narodziły, ale zostały już poczęte.

Małżonek musi z kolei pozostawać w związku małżeńskim ze spadkodawcą w momencie jego śmierci. Jeśli doszło do rozwodu czy separacji, osoba taka teoretycznie nie zostaje wyłączona z grona spadkobierców, choć może do tego dojść.

Dziedziczenie ustawowe – drudzy w kolejności

W przypadku spadkodawcy który nie posiadał żadnych bliskich zaliczanych do grupy pierwszej – a zatem nie posiadał dzieci – spadek jest rozdzielony pomiędzy osoby z drugiej grupy. Jedna część majątku przypada rodzicom, druga zaś małżonkowi. W takiej sytuacji rodzicom przypada po 1/4 wartości spadku, zaś małżonkowi pozostała połowa. Jeśli spadkodawca nie był w związku małżeńskim w momencie śmierci, cały majątek przechodzi na rodziców. Rodzice otrzymują spadek nawet w sytuacji, gdy w momencie śmierci spadkodawcy nie są już w związku małżeńskim.

Następne w kolejce jest rodzeństwo spadkodawcy. Otrzymuje ono spadek w sytuacji, gdy jeden lub oboje rodziców nie dożyli śmierci swojego potomka. Jeśli z kolei brat lub siostra również nie dożyli tego momentu, spadek przechodzi na zstępnych.

spadek dziedziczenie

Dziedziczenie ustawowe – trzeci krąg spadkobierców

Jeżeli w sytuacji nie ma żadnej z wymienionych wyżej osób, to całość spadku przysługuje małżonkowi spadkodawcy.

Dziedziczenie ustawowe – czwarty krąg spadkobierców

W przypadku, gdy nikt z wymienionych wyżej osób nie może przejąć spadku, przysługuje on dziadkom spadkodawcy. Majątek jest w takim wypadku dzielony po 1/4, a w przypadku śmierci któregokolwiek z dziadków dzieli się go proporcjonalnie pomiędzy żyjące osoby. Widać wyraźnie, że ustawa dąży do sytuacji w której spadek zostanie przekazany w ręce prywatne, w miarę możliwości najbliższym członkom rodziny spadkodawcy.

​Dziedziczenie ustawowe – piąty krąg spadkobierców

Następni w kolejności są pasierbowie spadkodawcy. Jeśli jednak wszystkie możliwości się wyczerpały i nadal nie da się przekazać spadku żadnemu członkowi rodziny, spadek zostaje przekazywany dalej. Ostatecznie dopuszcza się przekazanie spadku komuś, kto w żaden sposób nie był związany ze spadkodawcą.

Dziedziczenie ustawowe – gmina lub Skarb Państwa

Jeśli zostaną wyczerpane wszystkie możliwości i w najbliższym otoczeniu spadkodawcy nie da się znaleźć nikogo, kto mógłby przejąć spadek, majątek może przejąć gmina. Warunkiem jest jedynie to, aby spadkodawca w momencie śmierci posiadał w danej gminie meldunek. Ostatecznym rozwiązaniem jest przejęcie majątku przez Skarb Państwa. Dzieje się tak w sytuacji, gdy spadkodawca w momencie śmierci nie posiadał stałego meldunku lub był zameldowany poza granicami kraju. Do przejęcia majątku przez Skarb Państwa dochodzi jednak jedynie w przypadku, gdy całkowicie wyczerpane zostaną wszystkie inne możliwości.

Autor

Redakcja finansowymentor.pl

To może Cię zainteresować

Komentarze (0)